Den groten oorlog

De landkaart zag er namelijk heel anders uit in 1914.
 

1 = Ierland
2 = Groot-Brittannië
3 = Noorwegen
4 = Zweden
5 = Nederland
6 = België
7 = Portugal
8 = Spanje
9 = Frankrijk
10 = Duitsland
11 = Zwitserland
12 = Italië
13 = Oostenrijk-Hongarije
14 = Rusland

15 = Montenegro
16 = Albanië
17 = Servië
18 = Roemenië
19 = Bulgarije
20 = Griekenland
21 = Spaans Marokko
22 = Marokko
23 = Algerije
24 = Tunesië
25 = Libië
26 = Egypte
27 = Ottomaanse Rijk
(= Osmaanse Rijk)

Wat waren de belangrijkste landen in die tijd in Europa?
Frankrijk, Engeland, Duitsland en Rusland
Het land Oostenrijk-Hongarije, midden in Europa, valt erg op. Het was een belangrijk land.
Wat ook opvalt is, dat Turkije nog niet bestond. Het huidige Turkije was destijds een deel van het Ottomaanse Rijk (ook wel genoemd het 'Osmaanse Rijk'; ofwel het 'Turkse Rijk').
Deze zes waren de grote rijken in het Europa in het begin van de 20e eeuw.

De oorzaken voor de Eerste Wereldoorlog vinden we voor een deel terug in de negentiende eeuw.

Aan het begin van die 20e eeuw groeide de vijandigheid tussen de Europese landen.
Europa was verdeeld door politieke tegenstellingen. Voortdurend waren er ruzies over belangen in en buiten Europa (over handel, over koloniën).
Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland wedijverden met elkaar over de handel en over de koloniën (overzeese gebiedsdelen).
Oostenrijk-Hongarije en Rusland probeerden alle twee meer invloed te krijgen in de Balkan-staten (Zuidoost-Europa).
Als landen ruzie hadden, zochten ze bondgenoten. Dan stonden er twee kampen tegenover elkaar.

 

 

Kaiser Wilhelm II werd in 1888 keizer van Duitsland. Als keizer probeerde hij Duitsland te veranderen in een wereld-macht. Maar met zijn aanvallende gedrag kreeg hij ruzie met andere Europese landen, vooral Groot-Brittannië en Frankrijk.
De Balkan
Na 1900 heerste er grote onrust in de Balkan.
De Balkan op het kaartje (nr. 15-16-17-18-19 boven) zijn de landen: Montenegro, Albanië, Servië, Roemenië en Bulgarije.
Die onrust kwam vooral doordat het Ottomaanse Rijk steeds meer macht verloor. Oostenrijk-Hongarije, Rusland, maar vooral Italië probeerden daar meer macht te krijgen. De Balkan wordt zodoende het zogenaamde 'kruitvat' van Europa, omdat er veel kans was dat hier de onrust zou "ontploffen". Het bleek erg moeilijk om de vrede te bewaren. Oostenrijk-Hongarije en Duitsland besloten elkaar te gaan helpen als het gevaarlijk zou worden. Deze 2 landen werden dus elkaars vrienden (= bondgenoten). Intussen veroverde Rusland gebieden van het Ottomaanse Rijk.
De onrust begint...
In 1908 viel Oostenrijk-Hongarije een land aan en bezette het. Dat land was Bosnië-Hercegovina.
Servië, het Turkse Rijk en vooral Rusland reageerden heftig.
Maar Rusland durfde er niets tegen te doen, omdat zijn bondgenoten Frankrijk en Groot-Brittannië er niets aan wilden doen. Vooral het land Servië was erg ongerust. Misschien zouden zíj hierna ook aangevallen worden! De Serviërs zochten meteen steun bij het grote Rusland. Zij spraken met elkaar af dat Rusland altijd het kleine Servië zou gaan helpen als het werd aangevallen door Oostenrijk-Hongarije.
Wie tegen wie?
De Balkan behoorde bij het Turkse Rijk. Maar dit eens zo sterke rijk viel uiteen. Rusland en Oostenrijk-Hongarije wilden die macht overnemen. Maar de vele volkeren op de Balkan hadden zo ook hun eigen wensen. Zij wilden niet meer overheerst worden. De ruzie over de Balkan liep uit de hand. In 1912-1913 braken er twee grote oorlogen uit in de Balkan. Tegen 1914 was de politieke situatie erg gespannen
Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog waren er twee machtsblokken.

De Geallieerden -> Frankrijk, Engeland, Rusland
De Centralen -> Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, het Ottomaanse Rijk

De aanleiding, een moord
(krantenbericht uit 1914)

MOORDAANSLAG OP FRANZ FERDINAND
SARAJEVO, 28 juni 1914 - De Oostenrijkse kroonprins Franz Ferdinand (50) en zijn vrouw Sophie zijn vanmiddag bij een aanslag om het leven gekomen. Vanuit een dichte menigte werden ze beschoten door een in Bosnië wonende Servische nationalist Gavrilo Princip.
Sophie was op slag dood, de kroonprins overleefde de kogels nog enkele ogenblikken. Zijn laatste woorden zouden geweest zijn: "Het is niets".
Franz Ferdinand en Sophie brachten een officieel bezoek aan de hoofdstad van Bosnië-Hercegovina, dat door de Oostenrijkers ingenomen was.
's Morgens was al een aanslag tegen hun leven gepleegd, waarbij twee lijfwachten licht gewond werden.


Franz Ferdinand en Sophie verlaten het stadhuis van Sarajevo
Even voor de middag was het prinsenpaar met zijn gevolg vertrokken uit het stadhuis. De terrorist Princip had postgevat op het punt waar de stoet langzamer moest gaan om een steeg in te rijden. Hij vuurde verschillende schoten af op de auto van Franz Ferdinand en Sophie voor hij door omstanders kon ontwapend worden. Hij is aangehouden. De student Princip is lid van de nationalistische organisatie "Jong Bosnië", die zich verzet tegen de inlijving van Bosnië-Hercegovina bij het Oostenrijkse keizerrijk.
"Jong Bosnië" wordt in het geheim gesteund door de Servische terreurorganisatie "Zwarte hand", ook "Verbond van de dood" genoemd. Aan het hoofd van dit geheim legertje staat een Servische generaal, die in Belgrado ook de Servische militaire inlichtingen-dienst leidt. Servië zit achter alle afscheidingsbewegingen die in Bosnië actief zijn en houdt de haat warm tegen alles wat Oostenrijks is. Nationalistische kringen van Bosnië-Hercegovina beschouwden het bezoek van de Oostenrijkse kroonprins als een provocatie. Het keizerlijke hof in Wenen was vooraf gewaarschuwd voor een samenzwering. Na de eerste, mislukte aanslag had Franz Ferdinand aan zijn gevolg trouwens gezegd dat "hem nog wel kogels rond de oren zouden fluiten in Sarajevo".